Από την σύλληψη και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο άνθρωπος, ως ζωντανός οργανισμός αναπτύσσεται και με την πάροδο του χρόνου υποβάλλεται σε πληθώρα μεταβολών. Οι μεταβολές αυτές δεν αφορούν μόνο την σωματική του δομή και τη βιολογική υπόσταση αλλά και τη συμπεριφορά, ικανότητες και δεξιότητες του ατόμου.
Η αναπτυξιακή εξέλιξη είναι πιο έντονη και εμφανής στα πρωταρχικά στάδια της ζωής ενός ατόμου. Δεν είναι τυχαία η έκφραση «απορροφά τις γνώσεις σαν σφουγγάρι» που χρησιμοποιούμε συχνά για να περιγράψουμε τις γνωστικές ικανότητες των παιδιών. Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν στη νευρωνική δραστηριότητα των παιδιών έδειξαν πως τα παιδιά έχουν πιο αποτελεσματικές τεχνικές συγκέντρωσης και εστίασης της προσοχής.
Οι Bassett et al. (2015), επιχείρησαν να απαντήσουν το ερώτημα γιατί κάποια άτομα μαθαίνουν νέες δεξιότητες πιο εύκολά από άλλα. Η έρευνά τους επικεντρώθηκε στη νευρωνική δραστηριότητα των συμμετεχόντων/ουσων κατά την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων. Ανακάλυψαν ότι τα άτομα που φαίνεται να μαθαίνουν πιο γρήγορα, έχουν την ικανότητα να «διακόπτουν» την λειτουργία ορισμένων περιοχών του εγκεφάλου που δεν χρειάζονται για την εξάσκηση της ενίοτε δεξιότητας – δραστηριότητας και να επικεντρώνονται μόνο σε αυτό που κάνουν την δεδομένη στιγμή. Αντίθετα στα άτομα που παρατηρείτε λειτουργία και σε άλλα τμήματα του εγκεφάλου που δεν χρειάζονται για τη δεδομένη δραστηριότητα, αφιερώνουν περισσότερο χρόνο για να απορροφήσουν και να αφομοιώσουν νέες πληροφορίες.
Οι αιτίες και τα ερεθίσματα της γνωστικής ανάπτυξης είναι ναι μεν εξωγενείς και προέρχονται από το περιβάλλον ενός ατόμου. Εντούτοις ο κύριος μηχανισμός της ανάπτυξης είναι η μάθηση, η οποία για να επιτευχθεί χρειάζονται εσωτερικές διεργασίες που είναι αλληλένδετες με τη συμπεριφορά του ατόμου η οποία τροποποιείται με την εμπειρία, τα βιώματα και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων των προηγούμενων προσπαθειών του ατόμου.
Η πορεία της ανάπτυξης αν και όχι πάντα γραμμική, είναι σίγουρα συνεχής. Αν και δεν μπορούμε να σταματήσουμε εντελώς την σωματική και βιολογική φθορά, μπορούμε όμως να υιοθετήσουμε συνειδητά πρακτικές εφαρμογές και προσεγγίσεις απέναντι στη μάθηση και στη ζωή γενικότερα που θα μας βοηθήσουν να παραμείνουμε νοητικά διαυγείς, με πρόσφορο έδαφος για την πρόσληψη νέων πληροφοριών και την απόκτηση δεξιοτήτων.
Όπως έχουμε προαναφέρει η ικανότητα «εστίασης προσοχής» στην πορεία της απόκτησης μάθησης είναι καίριας σημασίας. Ανεξαρτήτου ηλικίας, μπορούμε να ενστερνιστούμε σχετικές πρακτικές που να μας βοηθήσουν να αγνοήσουμε τους περισπασμούς και να μεγιστοποιήσουμε την συγκέντρωση και την παραγωγικότητά μας.
Σε μία εποχή όπως η σημερινή που η τεχνολογία και τα μέσα επικοινωνίας μας κατακλύζουν με πληθώρα ερεθισμάτων, είναι ζωτικής σημασίας να χαλιναγωγήσουμε το μυαλό, την προσοχή και να ενισχύσουμε την πειθαρχία και την συγκέντρωσή μας.
1. Οργανώστε το χώρο σας κατάλληλα
Αποφύγετε την άσκοπη σπατάλη του χρόνο και τακτοποιήστε το χώρο που εργάζεστε / μελετάτε / δημιουργείτε κατάλληλα. Η έλλειψη οργάνωσης έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια πολύτιμου χρόνου από το πρόγραμμά μας και φυσικά την διακοπή της ροής συγκέντρωσης και δημιουργικότητας.
2. Εξαλείψτε ή μειώστε τους περισπασμούς
Όταν είστε σε κατάσταση «δημιουργικής ροής», ο εγκέφαλος και η προσοχή σας είναι αφιερωμένα με τόση προσήλωση σε αυτό που κάνετε που φιλτράρουν και απαλείφουν αυτόματα τους περισπασμούς. Όταν όμως βρίσκεστε ακόμα στη διαδικασία συγκέντρωσης, τότε οι περισπασμοί μπορούν πολύ εύκολα να διεκδικήσουν και να εκτροχιάσουν την προσοχή σας. Για να το καταφέρετε αυτό μπορείτε να βάλετε το κινητό σας στο αθόρυβο, να αποσιωπήσετε τις σημάνσεις στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή σας ή να καθορίσετε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο ή στόχο που θα επιτρέψετε στον εαυτό σας να έρθει σε επαφή με τα μέσα επικοινωνίας (π.χ. όταν τελειώσετε κάποια εργασία, κάθε 2 ώρες κτλ.).
3. Αξιοποιήστε τις Ασκήσεις Ενσυνειδητότητας (mindfulness)
Η «Ενσυνειδητότητα» ορίζεται ως η κατάσταση όπου το άτομο είναι απόλυτα συγκεντρωμένο στην παρούσα στιγμή με ότι δραστηριότητα ή απουσία δραστηριότητας, συνεπάγεται. Τη δεδομένη στιγμή το άτομο είναι απόλυτα απορροφημένο στο τι κάνει εκείνη τη στιγμή με την απουσία οποιαδήποτε κριτικής, περισπασμού και έχει απόλυτη συνείδηση, των σκέψεων, συναισθήματων και αισθητιριακών ερεθισμάτων που βιώνει την παρούσα στιγμή. Οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας (συγκέντρωση στην αναπνοή, βίωμα, αυτό-παρατήρηση) μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να αναπτύξει τεχνικές και δεξιότητες για διοχέτευση και αξιοποίηση της ενέργειας και προσοχής του σε ωφέλιμες δράσεις.
4. Καθορίστε τον/ους στόχο/ους σας
Είναι πολύ σημαντικό να έχετε ξεκάθαρη εικόνα για τον σκοπό και το επιθυμητό αποτέλεσμα που θέλετε να επιτύχετε. Για παράδειγμα όταν ξεκινάτε να γράφετε ένα κείμενο, καθορίστε τον σκοπό, τους αποδέκτες και το μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από αυτό. Επιπρόσθετα για να ενισχύσετε το αίσθημα της ευθύνης, αλλά και της αυτοπραγμάτωσης, μπορείτε να καθορίσετε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για το πότε πρέπει να είναι έτοιμο το κείμενο και άλλα μετρήσιμα χαρακτηριστικά όπως η έκταση.
5. «Σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός»
Αν και όπως έχουμε προαναφέρει είναι σημαντικό να καθορίζουμε το σκοπό και το στόχο μίας δράσης – έργου, εντούτοις είναι εξίσου ζωτικό το να απολαμβάνουμε τη διαδικασία και να μην σκεφτόμαστε εμμονικά το τελικό αποτέλεσμα. Ζήστε και αφιερωθείτε στην παρούσα στιγμή με γνήσιο ενδιαφέρον, χωρίς να ανησυχείτε για το τελικό αποτέλεσμα.
Περισσότερα για τη Διαγενεακή και Δια Βίου Μάθηση επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Έργου LearnGen.